Informatie

Ongeveer 50% van alle arbeid bij het houden van schapen komt tot uiting in de lammertijd. Een korte lammertijd geeft minder werk. Bij sommige schapenrassen komen veel geboorte moeilijkheden voor, met name door verkeerde liggingen. Vooral eenling lammeren worden dan moeilijk geboren, zeker bij een hoog voederniveau van de hoogdrachtige ooi.

Voorbereiding

De lammertijd moet goed voorbereid worden. Niet alleen de (kraam)stal moet in orde zijn maar ook alle mogelijke hulpmiddelen en ontsmettingsmiddelen moeten voor de lammertijd aanwezig zijn. In de geboortekast behoort aanwezig te zijn: colostrum (Colstart Plus), jodiumtinctuur (Jodium 10%), glijmiddel, lange handschoenen, ontsmette verlostouwtjes, ademhaling stimulerend middel (Respi Boost), energie booster (Enerfit lam), baarmoederpillen (Pessaria Capsules), schede reiniging (Citonol).

Het is van belang om de uiers van de ooi voor de dektijd en na het lammeren te controleren. Als de ooi geen melk kan geven kan het lam overgeplaatst worden. Als er namelijk een andere ooi is die ook net is bevallen kan zij mooi dat lam overnemen. Is dit niet mogelijk dan dient men minimaal 3 keer per dag poedermelk via de fles te geven en dit langzaam af te bouwen tot het tijd is om over te gaan op brokjes.

De geboorte

Enkele verschijnselen die aangeven dat de geboorte gaat beginnen:

De ooi zondert zich af: als een schaap zich van de kudde is er iets aan de hand. Dit kan de naderende bevalling zijn, maar kan ook duiden op ziekte.
Onrustige ooi: het schaap wordt onrustig en zoekt een plaats om te werpen. Andere ooien worden soms weg gejaagd. Het schaap gaat vaak liggen, staat weer op, loopt een rondje en gaat weer liggen.
Krabben: de ooi krabt met de voorpoten in het stro.
Veel rondjes lopen: vaak loopt de ooi steeds rondjes, soms zelf zo vaak dat het aan het stro te zien is.
Ooi likt: De ooi likt met de tong langs haar lippen.
Naar achteren kijken: het schaap kijkt om naar de buik, want ze voelt daar iets vreemds.

Bij de geboorte worden drie perioden onderscheiden:

Kort voor het lammeren: de uier zwelt, de uierhuid wordt rood en strak gespannen. Het weefsel rondom de geboorteweg wordt losser en de kling wordt rood en zwelt op.
De ontsluiting: nu wordt de baarmoeder door weeën geopend. De vruchtblazen worden in de schede geperst en zullen tenslotte door de verhoogde druk springen. Dit stadium duurt enige uren en de schapen hebben de neiging om zich af te zonderen.
De geboorte: het schaap is erg onrustig. De weeën worden ondersteund door persen en daardoor komt de vrucht in de schede om vervolgens naar buiten te worden geperst. De duur van deze periode varieert van een half uur tot enige uren.

Liggingen

Voordat u een dier gaat verlossen moet u er altijd zeker van zijn in welke ligging het lammetje zich bevindt. De liggingen die mogelijk zijn: kopligging, stuitligging, carpaalligging, schouderligging, tarsaalligging, heupligging, teruggeslagen kop, schouder/elleboogligging.
De meeste lammeren (90%) worden in de kopligging geboren, dit is de normale bevalling. De andere 10% in stuitligging, dit is een abnormale ligging waarbij hulp nodig is. Als het lam goed ligt en er verder geen problemen voordoen, wordt het lam vanzelf ter wereld gebracht zonder enige hulp. Hierbij komen eerst de 2 voorpootjes en dan de kop en uiteindelijk de rest van het lammetje. De nageboorte komt na ongeveer een half uur tot enkele uren na de geboorte.

Opmerkingen en advies bij het verlossen

Werk hygiënisch en zorg voor kortgeknipte nagels (i.v.m. beschadigen). Uw hulp bij een verlossing is alleen nodig wanneer de geboorteweg en baarmoedermond ruim genoeg is. Forceer niets! Indien nodig het lam terug duwen in de baarmoeder. Let op dat de baarmoederwand dun en kwetsbaar is, dus snel kan scheuren. Slaagt uw poging tot verlossen van een schaap niet, blijf dan niet doorgaan maar roep dan altijd deskundige hulp op.

Bij een moeilijke bevalling kunt u het volgende doen:

Controleer de positie van het lammetje.
Maak voldoende opening voordat u begint.
Ga na hoe de navelstreng loopt.
Laat indien nodig de keizersnede toepassen.
U redt hiermee de ooi en het lam vaak wel mee.

Na de geboorte

Biest is de belangrijkste voeding voor pasgeboren lammeren. Het bevat hoognodige vitaminen en antistoffen en is rijk aan energie. Bij het afkolven nooit de biest opwarmen in een magnetron, liever au-bain-marie. Zorg dat u ook altijd kunstbiest (Colstart Plus) voorradig heeft. Colstart Plus benadert met z'n samenstelling het beste originele biest. Ooien die verwerpen dienen apart te worden gezet en de plek van verwerpen dient vervolgens te worden ontsmet.

Verzorging van het pasgeboren lam

Wanneer de ademhaling direct na de geboorte niet of niet goed op gang komt dan is het verstandig om het lam bij de achterpoten beet te pakken, de kop even kort onder te dompelen in koud water en daarna heen en weer te slingeren. Verwijder het slijm uit de bek en neus. Leg na circa 30 seconden het lam in borstbuikligging op de grond en dien
Respi Boost ademstimulans toe in de bek en beide neusgaten (evt. na 30 seconden herhalen). Je kunt het lam beademen door achter het lam te gaan staan en je vingers achter de ribboog te haken en naar buiten te trekken en met de vlakke handen de ribwanden weer samen te drukken. Dit met een frequentie van ca. 10 beademingen per minuut.

Daarnaast is het belangrijk om zwakke lammeren warm te houden met behulp van een warmtelamp en direct biest + Enerfit te geven.

Rond de geboorte en de eerste dagen na de geboorte is het zeer belangrijk dat het hok waarin de ooi en lammeren verblijven schoon en droog is door ruim te strooien met stro. Dit voorkomt diarree en navelinfecties bij de lammetjes. De kans op een navelinfectie kunt u ook verkleinen door de navel direct na de geboorte te ontsmetten met Jodium 10%. Een navelinfectie kan naast algeheel ziek zijn ook de oorzaak zijn van gewrichtsontsteking op een leeftijd tussen 2 dagen en 21 dagen oud.

Controleer altijd ca. 4 uur na de geboorte of een lam gedronken heeft. Bij twijfel het schaap melken en het lam de fles geven (eventueel met maagsonde (Lammerensonde).

Lammerensonde

Soms zijn pasgeboren lammeren zwak of willen ze niet (uit de fles) drinken. Geef ze dan (kunst)biest met een maagsonde. Hoe moet dat? Maak de biest aan volgens de gebruiksaanwijzing op het zakje en vul hiermee de spuit. Neem het lam op schoot in de zithouding met de rug tegen uw buik. Breng de sonde in het bekje en duw hem voorzichtig in de slokdarm. Let op dat het lam slikt! Zorg ervoor dat de sonde niet in de luchtpijp komt. Dit is meestal goed te merken doordat het lam zich verzet of gaat hoesten.

Zet de spuit op de sonde en druk hem langzaam leeg. Bij slappe lammeren lijkt het dan soms net of het licht aan gaat. Ze leven dan in één keer op. Verstrek dan tevens Enerfit Lam en dan ziet het er allemaal goed uit. Als het lam hierna niet bij de moeder kan of mag drinken, ga dan zo snel mogelijk over op voeding met de fles. Geef in elk geval niet langer dan twee dagen melk met de sonde. Lammeren, die niet zelf het kopje optillen, mogen geen sondevoeding krijgen. Probeer ze eerst goed op te warmen. Wie zichzelf niet vertrouwt met het inbrengen van de sonde kan het eens laten voordoen door een ervaren schapenhouder of door uw dierenarts.

Wij wensen u een fijne en zorgeloze lammertijd toe.